چند روز پیش، «پایگاه خبری- تحلیلی المانیتور» وابسته به «اندیشکده شورای آتلانتیک» - وابسته به ناتو- در گزارشی به قلم تحلیل گر ارشد آمریکایی، «باربارا اسلاوین»؛ توصیه تأسیس دفتر حافظ منافع آمریکا در ایران را مورد بررسی گذاشت. تا حد زیادی وقتی این مطلب را می خوانید، درباره اهداف مورد نظر این مؤسسه از تأسیس "دفتر حافظ منافع مستقل آمریکا" در تهران؛ یاد این ضرب المثل معروف آمریکایی ها می افتید: "چرا آمریکا همیشه آرام است، چون در آمریکا؛ سفارت آمریکا وجود ندارد!". مشرق برای اولین بار، ترجمه کاملی از این گزارش «المانیتور» را در اختیار خوانندگان قرار می دهد:
***
المانیتور
باربارا اسلاوین
توصیه هایی مبنی بر گشایش دفتر حفاظت از منافع آمریکا در تهران[2]
از زمان بحران گروگانگیری در ایران در 1979-1981 م.، هیچ دیپلمات آمریکایی در ایران نبوده است اما زمان می تواند؛ برخی مسائل را تغییر دهد و به تدریج بازگشت دیپلمات های آمریکایی به ایران کلید زده شود. با توجه به پیشرفت های اخیر در مذاکرات هسته ای و رضایت و موفقیت در تماس ها و برخوردهای مقامات ارشد آمریکایی و ایرانی، می توان این پیش بینی را کرد که دور جدیدی از روابط ایران و آمریکا در حال شکل گیری است. با اینکه مقامات دولت اوباما، ادعا می کنند که دستیابی به توافق هسته ای، برای آنها در اولویت است اما این مسئله؛ یک حرکت دیپلماتیک در روابط دو کشور را نیز می تواند، به دنبال داشته باشد.
«رامین عسگارد»، یک آمریکایی- ایرانی تبار که سالهاست بصورت غیر مستقیم بعنوان افسر خدمات خارجی با ایران در ارتباط است، در گزارشی که در 19 فوریه منتشر شده است، می گوید که دایر شدن یک "دفتر حفاظت منافع آمریکا" در تهران؛ بعنوان اولین گام در شکستن یخ روابط این دو کشور، می تواند آغازی برای از سرگیری روابط کامل دیپلماتیک بوده و می تواند، امنیت آمریکا را از شیوه های مختلف تأمین کند.
وی تأکید می کند که اگر این اتفاق روی دهد، سیاستمداران آمریکایی می توانند به یک فهم نزدیک با واقعیت نسبت به ایران برسند؛ فهم و درکی که طی این سه دهه به دلیل فقدان روابط رسمی در حد مطلوبی نبود و متناقض با واقعیت بود. همچنین تأسیس این دفتر، می تواند برای ایرانیانی که درصدنند به آمریکا سفر کنند، روادید صادر کرده و از سوی دیگر به شهروندان آمریکایی- ایرانی که تابعیت دوگانه دارند؛ خدمات ارائه دهد.
در حال حاضر، کشور سوئیس حفاظت از منافع آمریکا در ایران را بر عهده دارد اما خدماتی که دیپلمات های این کشور؛ می توانند ارائه دهند، محدود شده است.
اتباع دوگانه ایرانی- آمریکایی از جمله گروهی هستند که بشدت، بازگشت دیپلمات های آمریکایی به ایران را در قالب "دفتر حفاظت از منافع" دنبال می کنند. در نظرسنجی سال 2011 م. که از سوی «اتحادیه روابط عمومی ایرانیان آمریکایی»، بعنوان یک گروه غیرحزبی تهیه شد؛ مشخص شد که 73 درصد از آنها موافق این اقدام هستند. در شرایطی که بتوان از تهران، ویزای آمریکا را دریافت کرد، تعداد دانشجویان ایرانی برای تحصیل در آمریکا، افزایش می یابد که این می تواند؛ گامی مهم در راستای ارتقای دیپلماسی فرهنگی به شمار آید.
در همین راستا، «برنادت میهن» - سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید- در مصاحبه ای که به صورت ایمیلی با «المانیتور» انجام داد، عنوان کرد: «بحث های ما با ایران، هم اکنون از طریق 5+1 در جریان است و اولویت هم موضوع هسته ای ایران است که تمام تلاش ها؛ برای رسیدن به یک راه حل دیپلماتیک که نگرانی های جامعه بین الملل را برطرف کند، متمرکز شده است». وی افزود: «با این حال، می توان پس از دستیابی به راه حل موضوع هسته ای، در مسیر طولانی برقراری رابطه بر اساس منافع و احترام متقابل گام برداشت».
اعزام دیپلمات های آمریکایی به ایران، بعنوان کارکنان "دفتر حفاظت منافع" در زمان «جورج بوش» در سال 2005 میلادی، نیز از «وزارت امور خارجه آمریکا» به بیرون درز کرد که پس از درج آن در «روزنامه وال استریت ژورنال»؛ به سرعت از سوی «کاخ سفید» تکذیب شد. سپس، «کاندولیزا رایس» - وزارت امور خارجه آمریکا- این مسئله را در دور دوم ریاست جمهوری «بوش» مطرح کرد و اظهار کرد که جنگ در عراق افزایش یافته و ایران برنامه هسته ای خود را شتاب بخشیده است؛ بدون آنکه آمریکا بتواند، حضور رسمی در ایران داشته باشد و بنابر این، دست ما در این امر کوتاه است. وی همچنین، اشاره می کند که "دفتر حفاظت منافع آمریکا" در ایران، چندین دهه است که از کارکنان آمریکایی خالی است.
«استفان هدلی» - مشاور امنیت ملی در دوره بوش- نیز در مصاحبه اخیر خود با «المانیتور» گفت که دولت «بوش» در آن زمان، نگران شده بود که پیشنهاد "دفتر حفاظت از منافع آمریکا" را مطرح کند؛ زیرا پیغام های درهم و رنگارنگی، مبنی بر تلاش آمریکا برای منزوی کردن و تحریم ایران، برای این کشور فرستاده بود و این اقدامات را حتی پس از اینکه خطر هسته ای ایران؛ به حداقل ترین حد خود در سال 2007 م. رسیده بود، ادامه داد. «هدلی» افزود: «ایده "دفتر حفاظت از منافع آمریکا" در ایران، می تواند گام بسیار خوبی برای شروع نزدیکی با ایران باشد، زیرا با مردمی مواجه هستیم که پیشرفت در مذاکرات را خواستارند و شرکت های مختلف نیز؛ علاقمندند که روابط تجاری خود با این کشور را از نو آغاز کنند. با این حال به سرانجام رسیدن و حل و فصل موضوع هسته ای مسیری است که ملاحظات و برنامه های بعدی را روشن می کند».
«نیکلاس برنز» - معاون امور سیاسی وزارت امور خارجه بوش- نیز در کنفرانس مطبوعاتی خود در «کنگره» آمریکا گفت: «ایجاد یک کانال بین ایران و آمریکا، بسیار ایده خوبی است و من به دولت «اوباما»، برای اتخاذ این تصمیم اطمینان کامل دارم اما سئوال اصلی این است که آیا ایران؛ موافقت می کند یا خیر؟».
اما مشکل در این میان حفظ امنیت دیپلمات های آمریکایی با خاطره گروگان گیری سال 1979 م. و نیز حمله افراطیون به سفارت انگلیس در اعتراض به تحریم های اقتصادی است. «عسگارد»، در پاسخ به این نگرانی در گزارش خود نوشته که راه حل برای این مسئله، این است که ایران، ضمانت نامه امنیت دیپلمات ها را فراهم آورده و پایبندی مجدد خود به «کنوانسیون وین» در مورد روابط بین کنسولی و دیپلماتیک کشورها که مراکز دیپلماتیک را از جنبه امنیتی حفظ می کند؛ مورد تأکید قرار دهد. با این حال، باید به این امر توجه کرد که در سال های اخیر، آمریکا دیپلمات های خود را به کشورهای بسیار خطرناکتر از ایران مانند افغانستان، یمن، سودان، عراق، لیبی و ... فرستاده است.
«جان لیمبرت»، یکی از 52 گروگان آمریکایی در سال 1979 م. در همین راستا به «المانیتور» گفت که برای گشایش "دفتر حفاظت منافع" آمریکا در تهران، لازم است؛ ایران امنیت دیپلمات ها را تضمین و نیز از برخی اقدامات تحریک کننده، مانند بزرگداشت روز اشغال سفارت و یا شعارهای ضد آمریکایی پرهیز کند. وی گفت: «من هیچ عجله ای برای بازگرداندن همکاران به تهران ندارم، آن هم در حالیکه روابط ایران و آمریکا در این مرحله حساس و پیچیده قرار گرفته است. ما اکنون در شرایط بسیار پیچیده ای قرار گرفته ایم، شرایطی که زمان بندی غلط، شانس بد و نیز سوء تفاهمات؛ می تواند همان چهره خصمانه سال 1979 م. را میان دو کشور، یکبار دیگر به وجود آورد».
